Baklagiller familyasından olan ve besin olarak yararlanılan bir bitkidir. Anayurdu tam olarak bilinmeyen, ama en eski tarım bitkilerinden biri olan mercimeğin büyük miktarı Avrupa, Asya ve Kuzey Afrikada olmak üzere geniş ölçüde tarımı yapılmaktadır. Mercimeğe ilişkin ilk bulgulara İsviçredeki tunç çağından kalma göl evi kalıntılarında rastlanmıştır. Sık dalı, uzunluğu 15-45 cm arasında değişen bitkinin almaşık dizilişli yaprakları vardır. Yapraklar 15 mm uzunluğunda ucu dikenli altı yaprakçıktan oluşur. Haziran ve Temmuz ayları arasında açan açık mavi renkli çiçekleri, yaprakların koltuğunda ikili yada dörtlü kümeler oluşturur. Ortalama 15-20 mm uzunluktaki, hafif şişkin ve geniş badıçlarının (tohum zarfı) içinde 4-6 mm çapında iki tohum bulunur. Tohumların rengi yetiştirilen çeşide bağlı olarak sarı, yeşil, koyu kahverengi ve turuncu arasında değişir.Protein, demir, B vitamini ve fosforca ürün olan mercimekten daha çok çorba ve yemek yapılır.

Dünya mercimek üretiminde Türkiyenin enemli bir yeri vardır. Mercimek üretiminin büyük bir bölümü başta Mardin ve Şanlıurfa, Gaziantep ve Batman olmak üzere Güneydoğu anadolu bölgesinde gerçekleşir.